Vier redenen waarom het EK voor de Leeuwinnen is mislukt.

Vier redenen waarom het EK voor de Leeuwinnen is mislukt.

In de eerste plaats de KNVB. Absoluut de grootste schuldige. In verschillende opzichten is de bond verantwoordelijk voor het fiasco. Zeker was daar de aankondiging dat Andries Jonker na het EK moest afhaken. In januari maakte de bond dit bekend, meer dan vijf maanden voordat het toernooi van start ging. Zoals Louis van Gaal vorige week aangaf: ‘Hoe kun je dat nu aanpakken?’ Het was niet alleen de beslissing zelf, maar ook het niet delen van de redenen achter het besluit en vooral de timing van de bekendmaking waren ongepast.
Technisch directeur Nigel de Jong weigerde een toelichting te geven en bewoog zich in verschillende richtingen om meer inzicht te geven. Dat lukte totaal niet, helemaal niet zelfs. Wie zo'n ingrijpend besluit neemt, wetende dat er nog een EK gepland staat, moet een goed onderbouwd verhaal geven. De actie vanuit Zeist leidde nu tot speculaties en onrust die niet nodig waren. Het doet er niet toe dat Jonker graag verder had gewild en dat hij het niet-verlengen van zijn contract niet snapte. De KNVB had echter moeten inzien dat de communicatie vragen opriep en veel ruis veroorzaakte. De band tussen de KNVB en Jonker heeft onherstelbare schade opgelopen; de bondscoach koos ervoor om te blijven, ondanks zijn twijfels, maar het was evident dat er iets was dat niet klopte.

Technisch directeur Nigel de Jong weigerde een toelichting te geven en verschuilde zich. De relatie tussen de speelsters en de coach raakte eveneens verslechterd. De eerste berichten gaven aan dat de Oranje-speelsters hun coach ondersteunden, maar al snel werd duidelijk dat de spelersraad daadwerkelijk was ondervraagd en dat het advies vanuit die hoek was om niet verder te gaan met Jonker. Dat is ook toegestaan, maar laat het dan weten. Geen enkele speelster heeft dat bevestigd, maar de vrees om het EK mis te lopen zal ongetwijfeld een rol hebben gespeeld.

Nigel de Jong en Andries Jonker in één beeld gevangen. 
Had de KNVB bij het krijgen van dergelijke signalen niet direct in moeten grijpen? Het antwoord luidt niet alleen achteraf ja, ook op dat moment zou het ja moeten zijn. Het verval in de laatste maanden heeft zonder meer te maken met de afname van het vertrouwen in elkaar. Ook al wordt het ontkend en wordt de suggestie weggewoven, het is onontkomelijk en ook logisch. Het siert de KNVB op menselijk gebied dat ze Jonker zijn karwei af lieten maken, maar een professionele bond als de KNVB had in moeten grijpen. Als iets kennelijk is uitgewerkt, moet er iets gedaan worden om het EK te redden. Dan had een interim-coach voor een impuls kunnen zorgen. Dat is niet gebeurd en daar is de KNVB verantwoordelijk voor.
Daarnaast heeft de KNVB in april Arjan Veurink benoemd tot nieuwe bondscoach. Hoewel De Jong tijdens de aankondiging van het niet verlengen van het contract van Jonker nog aangaf weinig te willen zeggen vanwege het aanstaande EK, leek het Veurink-nieuws die aanloop niet te verstoren. Naast de keuze, die goed te verdedigen is, is ook hier de timing slecht. De KNVB heeft het de bondscoach en de trainer in wezen niet eenvoudig gemaakt. Ze hebben de staf en het team zelfs opvallend laten zwemmen.

2. BONDSCOACH ANDRIES JONKER EN ZIJ TEAM
Andries Jonker en zijn team zijn vanzelfsprekend ook verantwoordelijk. Jonker droeg de verantwoordelijkheid, waardoor hij nu de problemen is. De bondscoach heeft fouten in de inschatting gemaakt die niet meer te verhelpen waren. Had hij zijn onvrede moeten uiten over de genomen keuze? Dat is niet verwonderlijk; het was meer het gebrek aan de uitleg van de KNVB die volledig ontbrak. Wat was de impact van de woorden van Jonker op de spelersgroep?
Het experimenteren met systemen en tactieken, gedeeltelijk door afwezigheid van speelsters, maar ook door zelfkeuze, trok de selectie meer aan. Jonker heeft fouten gemaakt met betrekking tot opstellingen, systemen en tactieken. Het is de vraag of Jonker de keuze niet simpelweg te hoog heeft gewaardeerd. Of was datgene wat hij wilde niet simpelweg te veel gevraagd? Het lijkt wel op dat laatste. Hij verwijst uiteraard naar de oefenwedstrijden tegen de Verenigde Staten en Duitsland als een voorbeeld van wat mogelijk is, maar te vaak was het net niet zo. Jonker is een idealistische coach die zijn ploegen altijd met aanvallende intenties laat spelen. Ook bij Oranje. In balbezit kon dat, maar bij balverlies werden de ruimtes vaak te groot en niet te belopen. Het past niet bij Jonker, maar tegen sterkere tegenstanders compacter en afwachtender spelen had zeker gepast. Hij heeft er zelfs speelsters voor die gedijen bij zo’n aanpak. Het is geen schande iets meer in te zakken of om meer van de tegenstander uit te gaan. Nu blonk Oranje uit in naïviteit en hardleersheid. Met de 4-0 tegen Engeland als gevolg.

In die wedstrijd riep ook het wisselbeleid van Jonker vragen op. Waarom halverwege Sherida Spitse bij een 2-0-achterstand brengen, wetende dat je met haar gebrek aan snelheid nog kwetsbaarder wordt? Sowieso bleek dat Jonker Spitse wel in de basis had vervangen door Veerle Buurman, maar vaak viel ze toch weer in. Het leek een geste om haar recordaantal interlands op te vijzelen, want in de manier van spelen was Spitse geen toegevoegd waarde meer. Haar basisplaats tegen Frankrijk was ook een slechte keuze. Jonker geeft hoog op over zijn assistenten Arvid Smit en Janneke Bijl (die naar Engeland vertrekken), maar zij zijn ook niet in staat gebleken om Jonker te corrigeren. Gelijkgestemden, trainers met eenzelfde visie vinden het moeilijk om er andere denkwijzen op na te houden en tegen hun veel meer ervaren ‘baas’ in te gaan. Een tegenpool, iemand die anders denkt, kan en durft veel meer tegengas te geven. Die ontbrak in de staf.

Jonker hield vast aan Esmee Brugts als linksback, terwijl de speelster van Barcelona in potentie onze beste aanvalster is. Ooit werd ze de opvolgster van Lieke Martens genoemd, nu kwijnt ze (ook bij Barcelona trouwens) weg op de linksbackpositie. En wordt ze naar kant gehaald als het minder liep in plaats van dat ze naar een positie voorin verhuisde.

Natuurlijk heeft Jonker te maken gehad met blessures. Daardoor viel de optie weg om achterin met Caitlin Dijkstra en Veerle Buurman te spelen. Simpelweg omdat ze te weinig met elkaar hebben gespeeld. Deze optie als centraal duo krijgt Veurink op een presenteerblaadje aangereikt. Ook Vivianne Miedema ontbrak lang, op het moment dat ze wel kon spelen is de combinatie met Lineth Beerensteyn ook geen gelukkig gebleken. De twee beste aanvalsters in potentie, maar samen geen dodelijk koppel. Een speelster als Romée Leuchter heeft niet de kansen gekregen die ze misschien wel verdiende. Scoren in de Eredivisie was voor Jonker sowieso niet voldoende om Oranje-klant te worden. Vraag dat maar aan Fenna Kalma en Jaimy Ravensbergen.

3. De speelsters zelf
De speelsters van Oranje moeten zeker ook naar zichzelf kijken. Bijna allemaal spelen ze bij grote clubs in Europa, maar het blijkt makkelijker mee te gaan in een goed geheel dan om zelf een leidende rol te vervullen. Nederland heeft geen leiders, geen speelsters die anderen bij de hand nemen. Iedereen heeft het te druk met zichzelf. Spitse acteert de leider, maar wie zelf tekort komt, wordt niet serieus genomen als leider. Medespeelsters lijken zich eerder te ergeren aan de gebaartjes en de verbale aanwezigheid van Spitse dan dat ze er motivatie uit halen.

Jackie Groenen schoffelt en gooit de beuk erin op het middenveld. In dienst van de ploeg, als aanjager, maar niet als leider. Qua prestaties heeft keepster Daphne van Domselaar nog het meeste recht van spreken, maar vaan achteruit is het moeilijke om bepalend te zijn. Wat de speelsters ook verweten mag worden is dat ze hun stem te weinig hebben laten horen wat betreft de tactiek. Jonker zegt altijd dat het plan getoetst wordt, maar alleen in de wandelgangen klinkt er kritiek. Dat reservespeelsters (zoals Damaris Egurrola) klachten hebben ligt voor de hand, ze zullen reserve zijn om een bepaalde reden. Egurrola heeft vaak genoeg aangetoond het niveau niet aan te kunnen.

De Oranje-speelsters lijken zichzelf sowieso te overschatten. In werkelijkheid zijn ze niet zo goed als ze denken dat ze zijn. Als het werkelijk zo is dat de spelersraad een negatief advies over Jonker heeft uitgebracht, ligt daar trouwens ook een deel van de schuld. Als er in januari redenen zijn om niet door te gaan, had de spelersraad een veel steviger standpunt in moeten nemen en aan moeten sturen op een direct afscheid. Hoe pijnlijk ook, maar de ernst van de situatie is niet op waarde geschat.

4. Engeland en Frankrijk
‘Ik zit niet op loten’, had Jonker gezegd toen de koppeling aan Engeland en Frankrijk tijdens de lotingsceremonie een feit was geworden. De bondscoach doelde daarmee dat hij doorgaans terechtkomt in sterke poules. Ook nu was het lot Oranje niet gunstig gezind. Met Engeland en Frankrijk trof het twee toplanden, potentiële halvefinalisten. Maar Jonker zag alleen Spanje als wereldtop, daarachter noemde hij steevast zes landen (waaronder Oranje) die dicht bij elkaar lagen. Maar in die subtop haakt Nederland af. Kijk naar de kwartfinalisten op dit EK. Naast Engeland en Frankrijk zijn Duitsland, Zweden, Spanje, Italië en Noorwegen momenteel ook beter dan Nederland. Zwitserland profiteert van de thuislandbonus, maar in alle eerlijkheid had het enthousiasme en de frisheid van de Zwitsersen voor dit Oranje ook een probleem geweest.

We zijn afgehaakt in de subtop en zullen ons terug moeten knokken. Dat kan gezien de aanwezigheid van de talenten in Nederland, maar laten we eens beginnen met het onder ogen zien van onze positie. Nederland heeft de neiging – net als bij de mannen – zichzelf te overschatten. We kunnen Europese subtop zijn, maar dan moet er veel kloppen. En dat is momenteel niet het geval. Engeland en Frankrijk hebben dat duidelijk aangetoond.

Hoe moet het nu verder met de Oranje Vrouwen?
Na 51 interlands onder leiding van Andries Jonker en een falend EK staan de Nederlandse vrouwen voor een nieuwe start. Enkel aanzienlijke veranderingen kunnen er daadwerkelijk een nieuwe periode van maken. De recent aangestelde bondscoach Arjan Veurink (38) is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van de nieuwe start. Zijn eerste taak zal zonder twijfel zijn om de verbinding met de Europese elite te herstellen, aangezien Oranje deze heeft verloren, wat in Zwitserland pijnlijk duidelijk werd.

In april van dit jaar ondertekende Veurink een overeenkomst t/m het EK van 2029 en zal hij het Nederlands elftal voor het eerst coachen tijdens de interlandperiode in oktober van dit jaar. Het belangrijkste doel is de plaatsing voor het WK van 2027 in Brazilië.

De vraag is welke speelsters hij zal oproepen. Daniëlle van de Donk gaf in de voorbereiding op de wedstrijd tegen Frankrijk opnieuw aan dat ze haar laatste belangrijke toernooi heeft gespeeld. De middenvelder is nog niet zeker of ze onmiddellijk als international zal stoppen. Sherida Spitse, 37 jaar oud in 2027, heeft ook twijfels of ze de combinatie van club (Ajax) en land nog lange tijd zal accepteren. Spitse kan op het hoogste niveau niet meer deelnemen en zorgt met haar aanwezigheid in de selectie voor een bepaalde sfeer. Door de opbouw voor het WK moet de KNVB Van de Donk en Spitse een prachtige afscheidswedstrijd in hun eigen land bieden.

De overige internationals kunnen qua leeftijd nog wel één of twee toernooien mee, maar je merkt bij een bepaalde groep speelsters wel dat zij (fysiek en mentaal) moeite hebben met de steeds voller wordende voetbalagenda. Dat speelt zeker bij Jackie Groenen, Dominique Janssen, Jill Roord, Vivianne Miedema en Lineth Beerensteyn.

Veurink zal gesprekken moeten voeren en zijn plannen moeten verduidelijken om de vrouwen voor hem te winnen. Kwalitatief gezien kan hij over voldoende goede speelsters beschikken, de manier van spelen en de onderlinge samenhang bepalen of Oranje uit het dal klimt waarin het is beland.

• Vier redenen waarom het EK voor de Leeuwinnen is mislukt. - 14-07-2025
• Andries Jonker 'kop van jut' in ochtendbladen - 14-07-2025
• Leonne Stentler haalt hard uit naar KNVB - 14-07-2025
• We hebben er alles ingestopt, maar uiteindelijk kwamen we tekort' - 14-07-2025
• Oranje Leeuwinnen kunnen de koffers pakken - 14-07-2025
• Relletje van der Donk en Jonker gesust - 13-07-2025
• Mandy van den Berg was niet verast door het sopechte spel van Oranje Leeuwinnen - 10-07-2025
• Oranje Leeuwinnen op rapport tegen het Engeland van Sarina Wiegman - 09-07-2025
• Fikse nederlaag voor Oranke Leeuwwinnen - 09-07-2025
• Andries Jonker wijzigt basisteam op 1 plaats - 09-07-2025